ORTADOĞU’NUN YÜKSELEN LİDERİ RUHANİ
Bugüne kadar İran’da Şah Rıza Pehlevi’den bu yana ABD ile yakın ilişki kuran bir Cumhurbaşkanı çıkmamıştı. Yeni Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani İran’ın ABD’ye karşı olan tabularını yıktı. Ruhani zaten seçildiğinden bu yana ABD’ye ılımlı mesajlar veriyordu. Nihayet geçenlerde ABD’de gerçekleşen Birleşmiş Milletler Toplantısının ardından Başkan Obama ile internet ortamında görüştüğü ortaya çıktı. ABD’de görüşmemişler ama sonrasında internet ortamında diyalog kurmuşlar. İran ile ABD’nin yakınlaşması hiç kuşkusuz Ortadoğu’da sürmekte olan iç savaşı da etkileyecek. Obama’nın bundan böyle gerek Suriye sorunu konusunda gerekse diğer bölge konularında Ruhani ile görüş alışverişinde bulunacağını tahmin etmek hiç de zor olmasa gerek. Bu gelişme aynı zamanda Ortadoğu politikalarında bundan böyle ülkemizin yerine İran’ın daha etkili olacağını öngörebiliriz. Ruhani’nin bölge üzerinde etkili olmaya başlaması aynı zamanda Rusya’nın planlarını da kolaylaştıracak.
Ruhani’nin bölgeye bakış açısı özünde eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın politikalarından farklı da değil. İran eskiden ne ise şimdi de o. Zaten İran’da uygulanmakta olan rejim Cumhurbaşkanı değişimi ile belirlenmiyor. Politikalar Anayasayı Koruma Konseyi tarafından belirleniyor. Ancak Ruhani’nin Ahmedinejad’dan farkı, bölge politikalarına ılımlı yaklaşım göstermesidir. Ruhani’nin, Obama ile diyalog kurmuş olması Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad’ı satacağı anlamına da gelmiyor. Yani daha doğrusu Büyük Ortadoğu Projesi’ne destek vereceği anlamına gelmiyor. Ancak Ruhani’nin uzlaşmacı yapısı Suriye sorununun çözümüne büyük katkı sunacağı kesin. Terörist grupların Suriye’den arındırılmasına katkı koyacağı kesin. Ülkemizin ekmiş olduğu savaş tohumlarını boşa çıkaracağı kesin.
Siyasi iktidar, ekmiş olduğu savaş tohumları sayesinde maalesef bölge liderliğini de kaybetmiştir. Ne Dışişleri Bakanı’nın, ne de Başbakan’ın komşularımız ile diyalog kuracak hali kalmıştır. İran ise Ruhani sayesinde ateşin tam ortasında bölge politikalarına hâkim olmuş durumda. Gerek kimyasal silahların yok edilmesi konusunda gerekse Suriye’deki belirsizliği çözme konusunda ülkemizden daha etkili hale gelmiştir. Özgür Suriye Ordusu’nun Suriye’de bulunan muhalif grupları kendi çatısı altında birleştirememiş olması en çok ABD’yi endişelendirmektedir. Çünkü ABD, Esad sonrası meydanı El Kaide militanlarına bırakmak istememektedir. Hal böyle olunca kısa bir zaman içinde Suriye’de istikrarın sağlanacağı da hiç mümkün değil. Böyle bir ortamda Suriye’yi tamamen kaybetmek yerine İran ile geliştirilecek diyalog ile ortada tutmak ABD açısından en iyi seçenek olduğu kanısındayım. Hele hele ABD şimdilerde senatodan geçmeyen bütçe tasarısı ile zor durumda iken Suriye ile uğraş verebilmesi hiç mümkün görünmüyor. Başkan Obama, bırakın Suriye sorunu ile ilgilenmeyi bu sıralar Cumhuriyetçilerin kilitlediği bütçe tasarısını aşabilirse derin bir nefes alacak. Obama belki de seçildiğinden bu yana senatodan geçmeyen bütçe tasarısı ile en büyük sorunu yaşıyor.
Peki, İran’ın Ortadoğu politikalarına müdahil olduğu bir ortamda biz ne yapıyoruz? Suriye sorununun çözümü konusunda hangi barışçıl adımları atıyoruz? Bölge liderliğini geri gerektirecek çabalarımız var mı? Evet, bir çabalar var. Ben bunu görüyorum. Ancak bu çabalar bölge sorunlarını çözecek cinsten değil. Dahası sorunları arttırmaya yönelik çabalar var. ABD ve batılı müttefikler Suriye’ye yapılacak olası saldırı konusunda halklarının tepkisi üzerine geri adım atarken bizimkiler ise savaş tezkeresi çıkartmakla meşguller. Sanki Suriye’de taraflar anlaşmamış gibi. Sanki ülkemize yeni bir rol verilmiş gibi. Suriye’ye giremediler ya o yüzden. Ruhani gibi diplomasi yönünden girmeyi de akıl edemiyorlar. İllaki mehter marşı eşliğinde girecekler. Akılları ancak bu kadar eriyor işte ne yapalım. Atalarımız ‘’Millet gider Mersin’e biz gideriz tersine’’ diye boşuna söylememişler? 07.10.2013
SAİT BALCI
